uMthunywa
Silo C Dube kugwalo
Kuviki ephelileyo sitshiye uKhumalo edidekile ngengane eyisilima ezelwe ngowakwakhe. Sizwa okunengi kuKhumalo lapha ngoba kwabo akuzake kuzalwe isilima. Pho, kwenzakala njani ukuthi isilima siqale kwakhe? Kufika umqondo wokuthi le yimisebenzi yabathakathi. Abantu beSilobela bavele bayamzonda bembangisa isikhundla sakhe esikolo njalo kulenkulumo yokuthi kabuyele kibo kweleTsholotsho.
Nxa sekuzelwe isilima emizini eminengi njengakunsuku zalamhla kuba lokuchitheka kwemizi. Obaba abanengi abakumeli lokho, basuke babaleke batshiye omama labantwana abayizilima osekuthiwa ngababo okungathi bazenzele bodwa.
Siyawuzwa lumqondo kancinyane ufikela uKhumalo owokuphosa ethi leso silinyana kasumntanakhe. Kodwa siyamceza uKhumalo kulokhu ngoba yena uyayithemba inkosikazi yakhe uMaNdlovu. Lalela uzwe ukuthi uthini uKhumalo:
“Kwala ukuthi ngivume ukuthi lesosilima kwakungumntanami. Udubo nje kwaba yikuthi ngangimthemba kakhulu uMaNdlovu. Kwaba nzima-ke ukuthi ngivume ukuthi ngokuSidojiwe okungumntwana lokhu. Ngokubona kwami le yabe iyimisebenzi yabathakathi kuphela.”
Ezidla ingqondo kanje kwakungaziwa okwakuzalandela ngoba izalukazi ezazibelethise uMaNdlovu zazikhona ukuthi zizwe isinqumo esasizavela kuye uKhumalo.
Okwalandela lapho yikuthi wasikhupha isinqumo esasilindelwe ngamehlo abomvu yizalukazi lezo Kanye loMaNdlovu. Khumbulani bafundi ukuthi uMaNdlovu wayesesenzile esakhe isinqumo sokuthi umntwana lowo wayezaphila ngesikhathi izalukazi leziya uMaKhuphe loMaNsingo besithi kayiklinye leyongane eyisilima njengalokho okwakusenziwa izolo. Waphutsha ngala amazwi uKhumalo, “Uzaphila umntwana. Igama lakhe lizakuba nguNkosiphile.”
Lesi sinqumo sitshengisa obala ukunqoba kokuhle phezu kobubi. Nxa elandisa uKhumalo, ngoba lapha inkundla yokugida isanikezwe yena, uthi umkakhe uthi wabona izalukazi zitshila ubuso endlini zinxaphela emakhwapheni kwangani zisola inkalakatha yendoda engaka eyadliswa yaze yaminciliza lokwakusele esichibini. Siyabona njalo ezinye inkolelo eziphikisana lokwakhathesi. Ngenxa yokuthi isiqondiso esanikezwa nguKhumalo sasifana xathu lesikaMaNdlovu, umkakhe, kwasitsho ukuthi wayedlisiwe. Kanti-ke ngensuku zalamuhla lokhu kuyenzakala kungethusi muntu.
Esenze leso siqondiso uthi waqhubeka eseqondise ezalukazini lezo zodwa. Nanka amazwi awaqondisa ezalukazini uKhumalo: “Lina zalukazi, okomuzi wami, ngokomuzi wami. Angifuni ukuthi lithi lisuka lapha lihambe lihaza amanga indawana yonke le lisithi ngakoKhumalo kuzelwe isilinyana esinje lesinje. Thathani nansi inhlawulo yomsebenzi wenu eliwenzileyo. Lingagcina isiqondiso sami lesi, ngizaphinda ngilenzele okunye njalo okukhulu kulalokhu, into engileqiniso ukuthi izalijabulisa lani. Kodwa lingahamba lifafaza amanga lizabona into yamehlo.”
Wazethusela izalukazi zeNkosi uKhumalo. Kuyini okwakusenza ukuthi afune ukuthi kungaziwa ngalumntwana, yena wayesenze isinqumo esihle sokuthi wayezaphila?
