UHLELO: Isandiso siyaqhutshwa

23 Mar, 2017 - 00:03 0 Views

uMthunywa

KUKHONA amabizo ambalwa alabongwaqa f, v, mv, mf elungeni lokucina belandelwa ngu nkamisa –o loba –u.

Acina ngonkamisa –o ajobelela u –eni kuthi la acina ngonkamisa –u ajobelela –ini.

Izibonelo                                     Isandiso sendawo

isifo                                                  esifeni
isifu                                                  esifini
ihlamvu                                            ehlamvini

Kukhona amanye amabizo esithi uma sisakha ngawo izandiso zendawo angaguquki unkamisa wokucina webizo.

Unkamisa wokuqala webizo nguye othathelwa indawo yisakhi sesandiso e- kuphela.

Izibonelo                                                   Isandiso sendawo

ikhanda                                                        ekhanda
ihlombe                                                        ehlombe
iqolo                                                             eqolo
ikhaya                                                           ekhaya
isikolo                                                           esikolo

(e) Ezakhiwa ngokulwangisa

Kukhona amanye amabizo alabongwaqa abaguquka babe ngolwangeni.

Izibonelo:

Ibizo                                                                Isandiso sendawo

umkhubo                                                            emkhutsheni
isigubhu                                                               esigujini
impuphu                                                             emputsheni
umlomo                                                               emlonyeni
umumbu                                                              emunjini

Esikunanzelela lapha yikuthi ngondebembili belunga lokucina abaguqukayo babe ngolwangeni. Inguquko yakhona imi kanje: Undebembili –b- kubizo umkhubo uguquka abengulwangeni tsh. Kubizo isigubhu undebembili –bh- oselungeni lokucina uguquka abengulwani – j. Kubizo impuphu undebembili – ph- uguquka abengulwangeni –tsh-.

Ku umlomo undebembili –m- uguquka abengulwangeni –ny-. Kubizo umumbu undebembili –mb- uguquka abengulwangeni –nj-.

Ngamafitshane inguqulelo zakhona zimi kanje: b – tsh, bh – j, ph – tsh, m – ny, mb – nj, mp – ntsh.

Share This:

Sponsored Links